از میان کشورهای این سوی کره زمین ژاپن تنها کشوری است که توانسته در تقدیر تاریخی دنیای جدید شریک شود و به توسعه تکنولوژی که تنها نشانه این امر است دست یابد و حتی در رقابت با آمریکا تا آنجا پیش رود که بتواند خود را همچون طلایه دار تاریخ فردا ببیند.
شبی دیگر بر تاریخ این سیاره گذشته و اکنون نوبت آن است که خورشید یک بار دیگر سر از مشرق زمین برآورد. در این مدار که می گویم، یک شبانه روز هزار و چهارصد سال به طول می انجامد و آنان که این سخنان را به جنون نویسنده اش حواله نمی دهند، شاید که تسلیم حیرت خویش نشوند و در این سخنان غور کنند. 
پژوهش گران و نویسندگانی که درباره ژاپن نوشته اند غالبا اذعان دارند که ژاپن با حفظ هویت سنتی خویش توانسته است به توسعه تکنولوژی دست یابد و این اگر چه مطلق واقعیت نیست اما با آن بیگانه هم نیست. جمع سنت و تجدد ممکن نیست و اگر در سرزمین آفتاب این جمع امکان یافته، از آن روی است که از یک سو مقاومت سنت ژاپنی در برابر تمدن غرب از همه جای دیگر کمتر است و از سوی دیگر در بطن سنت ژاپنی صفات و خصایصی وجود دارند که می توانند با توسعه تکنولوژی هم سویی و هم جهتی داشته باشند.
نسبتی را که ماکس وبر بین تمدن سرمایه داری و پیوریتنیسم یافته بود می توان صورتی  دیگر از همین رابطه ای دانست که در این مقاله بین سنت ژاپنی شینتو و توسعه تکنولوژی در ژاپن برقرار می شود. توانایی ژاپن را در الحاق به تاریخ غرب باید در آنجا جست وجو کرد که در دین شینتو صفاتی آماده گر برای رویکرد تام به نظام سرمایه داری وجود دارد.
تمدن تکنولوژیک ماهیتا با هیچ شریعت دیکری نیز جمع نمی شود،چرا که خود در صورت یک شریعت ظهور یافته است، شریعتی که با آداب و سنن و نظام اخلاقی خاص خویش همراه است.دین شینتو نه پیامبر دارد نه کتاب مقدس نه نظام تشریعی سیاری از خصائل ژاپنی ها که آنان را آماده قبول تمدن غرب ساخته منشا گرفته از این اعتقاد است که آنان جزایر ژاپن را اولین مخلوق الهی می شمارند و نخستین میکادو (لقب امپراطوران ژاپن) را فرستاده ای از نسل الهه خورشید به ژاپن.
در15 اوت 1945، نه روز پس از بمباران اتمی هیروشیما و شش روز پس از بمباران اتمی ناگازاکی، مردم ژاپن برای نخستین بار صدای امپراطور را از رادیو شنیدند که می گفت امپراطور دیگر خدا نیست و بشری است همچون دیگران. انتحار دسته جمعی گروه هایی از مردمان در برابر کاخ امپراطوری پس از شنیدن سخنان او نشان می دهد که اعتقاد به الوهیت امپراطور تا کجا در قلوب و ارواح مردمان ریشه دار بوده است.
وحدت و اطاعتی را که از لوازم این رویکرد کلی تاریخی به غرب و تمدن آن است، پرستش میکادو به مثابه خدای مجسم ضمانت کرده است. پرستش ژاپن به مثابه اولین مخلوق الهی و والهی و وفاداری متعبدانه نسبت به مافوق نیز دو صورت متعین دیگر از همین روح تعبد هستند، ملازم با استحاله فرد در جمع و عدم ارزش ذاتی فرد انسان در مذهب شینتو.
توسعه تکنولوژیک در مقیاس کلی و تاریخی به انسان هایی نیاز دارد که بتوانند از یک نظم انتزاعی که به سوی مطلق شدن میل می کند تبعیت کنند و فردیت خود را در جمعی با غایات مشترک مستحیل سازند.
یک نظم ظاهری وقتی به سوی مطلق شدن میل کند، منافی اختیار و استقلال ذاتی فرد انسانی است و بنابراین فرد در یک نظام ماشینی وظیفه ای جز آنچه آن نظام از او می خواهد بر عهده ندارد و این صورتی از بردگی است.
عادت ویرانگر ایمان است چرا که میان عمل ظاهر و حکمت باطنی آن عمل فاصله می اندازد و اعمال و اذکار و اوراد را از روح تهی می سازد.

نوشته شده در سه شنبه 90/6/22ساعت 11:31 عصر توسط رضا نظرات ( ) | |